MENKUL KIYMET
GAYRİMENKUL KIYMET ARTIŞI VERGİSİ
(Dictionary of Economics) :
Türk vergi sistemine 1970 yılında finansman kanunu ile girmiştir. Vergi, temel olarak Gelir Vergisinde var olan muaflığı kaldırma amacına yönelmiştir. Bu vergi 1983 yılında kaldırılmıştır.
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
(Dictionary of Economics) :
Galata bankerleri döneminden gelen eski borsanın kapatılmasıyla birlikte Aralık 1985 tarihinde faaliyetine başlamış, hisse senedi ve tahvil alım satımlarının yapıldığı Türkiyedeki tek menkul kıymetler borsasıdır.Kara tahta sistemine göre çalışır. Bu sisteme göre satıcılar satmak istedikleri hisse senedi veya tahvili ilgili tahtaya, satmak istedikleri fiyatla birlikte yazarlar. Bu fiyattan satın almaya razı olan alıcılar da bu satışı kapatırlar. Önceleri alıcıların da seansları izleyebildiği borsaya talebin artması nedeniyle artık saedce aracı kurumların yetkilileri girebilmekte ve müşterilerinden aldıkları talimatları uygulamaktadırlar. Borsada üç pazar vardır.En çok işlem gören senetler birinci pazarda, bu pazara girmeyen senetler ikinci pazarda ve borsaya kota edilmemiş ancak yönetim kurulu kararıyla alınıp satılan senetler de kota dışı pazarda işlem görürler. Tahviller de, borsaya kota edilen şirketlerin oluşturduğu resmi pazar ve kot dışı pazar diye iki şekilde işlem görür. 1986 yılında borsaya kayıtlı şirket sayısı 45 iken bu rakam 1990 sonunda 112ye yükselmiştir (Birinci pazarda). Borsa işlemleri sırasında aracılar işlem başına 1 milyon liraya kadar yüzde 1, 2.5 milyon liraya kadar yüzde 0.8 ve artan oranlı tarifelerde kurtaj alırlar.Kamu kesimi satışlarında bu tarifelerin yüzde 50si uygulanır.
MENKUL KIYMETLER BORSASI
(Dictionary of Economics) :
(Bk. Borsalar Tarihi, Borsalar, Borsa İşlemleri, Borsa Spekülasyonu)
MENKUL KIYMETLER YATIRIM FONU
(Dictionary of Economics) :
Bankalar tarafından, halktan katılma belgesi karşılığı toplanan paralarla menkul kıymet portföyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığı. Türkiyede ilk defa 1981 yılında Sermaye Piyasası Kanunu ile sadece bankalara menkul kıymetler yatırım fonu kurma izni verilmiştir. Bir bankanın birden fazla fon kurul yönetmesi mümkündür, ancak bankanın yönettiği fonların tutarı bankanın ödenmiş sermaye ve yedek akçelerinin toplam tutarı ile sınırlı olmak zorundadır. Kurucu ve yönetici banka fon hesaplarını ayrı özel hesaplarda izler. Fonun mal varlığı bankaların mal varlığından ayrı tutularak, katılma belgesi sahipleri bankanın iflası ve tasfiye olasılığına karşı güvence altına alınmışlardır. Riskin dağıtılması ilkesine göre yönetilen yatırım fonlarının portföy değerlerinin % 20sinden fazlası bir ortaklığın menkul değerine yatırılmamaktadır. Fonların anonim şirketlerin sermayelerinin ya da oy haklarının % 10undan fazlasına sahip olmaları da yine kanunla yasaklanmıştır.
MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI
(Dictionary of Economics) :
Menkul Kıymet Portföyü işletmek üzere kurulan ortaklıklar. Sermaye piyasasın ayardımcı kuruluşlardan biri olan bu ortaklıklar, sermaye Piyasası Kanununun 33-34. maddelerine göre düzenlenmişlerdir. Kayıtlı sermaye düzenin ibenimseyen bu ortaklıklar menkul kıymet işleten anonim şirket statüsündedirler. Bunun dışında ne tür faaliyet yapacakları Maliye Bakanlığı yetkisindedir. Tüzük değişikliğini dahi Maliye Bakanlığının onayladığı bu ortaklıklar sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen değerdeki tutarın üstünde taşınmaz mal edinemezler. Tek başına yatırım yapma bilgi ve bercerisine, zamanına sahip olamayan küçük tasarruf sahiplerinin bu ortaklıklar sayesinde diğer birikimcilerle birleşerek, uzman kişilerin denetiminde kollektif yatırım gerçekleştirmeleri mümkün olmaktadır. Yatırım ortaklıkları, ermaye ve yedek akçe toplamlarının % 20sinden fazlasını, belirli bir diğer ortaklığın menkul değerinde kullanamazlar.